Het ritueel

Het gebeurt niet bewust, maar het zit ingebakken in het standaardprogramma van het brein. Er is ook niets mis mee, want iedereen doet het en het is algemeen aanvaard. Noem het uitblazen na een drukke dag. Nu is het nodig, nu heb ik het verdiend. Vandaag was het niet te doen op het werk, en nu ga ik in de zetel zitten en neem ik een aperitiefje.

In feite zie je meteen dat er iets niet klopt. Als het ingebakken zat in het brein, dan zouden jonge kinderen het ook doen. Of mensen die nooit alcohol drinken voor welke reden dan ook, ze zouden erg ongelukkig moeten zijn omdat ze die extra ontluchtingsklep niet hebben. En toch is dat niet zo. We kunnen er toch vanuit gaan dat jonge kinderen over het algemeen best gelukkig zijn. En mensen die geen alcohol drinken ken ik genoeg. Ik vind ze gemiddeld gezien zeker niet ongelukkiger dan de drinkende medemens. Integendeel zelfs!

Dan blijft er dus maar één mogelijkheid over: het is aangeleerd. Ik zag het goede voorbeeld thuis, bij mijn vrienden, in de bioscoop of op de televisie. In elke dagelijks soap is het meer dan een normale gewoonte. Elk personage heeft zijn of haar eigen manier om het ritueel in te vullen. In de chique woonkamer wordt porto of soms champagne gedronken omdat er iets gevierd wordt. Of omdat de werkdag erop zit. Of omdat het namiddag is. Of omdat de zon schijnt. Een andere woonkamer is minder netjes, want er slingeren blikken bier rond die je in de supermarkt voor een prijsje kan inslaan. Daar wordt het blik geopend als er iets te vieren is. Of als er miserie is, dan hebben ze het verdiend. Of als de zon schijnt, omdat het namiddag is. En vaak weet de kijker het niet. Vaak komt de kijker binnen in de scène waar het ritueel al begonnen is. De aanleiding wordt ingevuld door de verbeelding van de kijker. Meestal moet je niet veel nadenken om te weten wat de reden is.

Het ritueel werd uitgebreid. Ik had het vaak verdiend, want zag je niet hoe erg ik het had? Zag je niet hoeveel meer moeite ik moest doen tegenover anderen? Sommige mensen wandelen door het leven alsof het niks is. Maar ik had het altijd veel moeilijker. Het was niet eerlijk en ik moest het vaak herhalen. Zo vaak dat ik zelf geloofde wat ik loog.

Dan werd het anders. Na de beslissing om zonder alcohol verder te gaan, bleef het ritueel me in de rug porren. Elke keer als ik het verdiende, en dat was vele keren per dag, was de kronkel daar nog. De kronkel zei dat ik het verdiend had, maar ik wou niet meer. Het was moeilijk en ik moest vechten.

Zonder dat ik iets bewust heb veranderd, heb ik het de kop ingedrukt. Het ritueel was nog steeds daar, maar het is voor de gek gehouden. De kronkel zegt nog steeds dat ik iets verdiend heb. Alleen is de beloning veranderd. En ze is veel leuker en veel ontspannender dan toen. Een plotse inval om een geocache te zoeken. Een ritje in de wagen, zomaar nergens heen. Enkele klikken op een Chinese website. Of een Vlaamse met kleding, schoenen en een gillende delivery boy. Soms zelfs een moment van stilte met een bewuste timing.

Ik was niet de enige. Deze lange uitleg deed ik na een moment van herkenning bij iemand anders aan de tafel. Hij had het over joggen in het park om stress aan te vallen. Zijn ritueel is anders, maar de kronkel is identiek. Zonder handleiding vond ie zelf een truuk om de kronkel aan te vallen. Het ritueel is immers belangrijk, en je mag het niet verwaarlozen. Alleen is de inhoud nu waardevol. Het moment blijft hangen en het telt mee in de dagelijkse balans.

En dat kan je allemaal zelf. Helemaal alleen. Zonder aperitief.