Is de boluswizard verouderd?

Zo heb ik het geleerd

De boluswizard in mijn insulinepomp is een goede hulp om mijn insuline te berekenen die ik nodig heb voor een maaltijd. Het rekenprogrammaatje houdt rekening met een aantal gegevens die gekend zijn of die je nog moet ingeven, en dan komt er een voorstel om een bolus te geven.

Toen ik de eerste maanden een insulinepomp gebruikte, werd het gebruik van de boluswizard niet aangeleerd. Sterker nog: ik ben uit mezelf begonnen met koolhydraten te tellen, want volgens mijn toenmalig diabetesteam was dat voor mij niet nodig. Ik was ook zonder die toeters en bellen goed geregeld met mijn pomp, dus waarom de dingen moeilijker maken?

Ik heb ze zelf moeilijker gemaakt en ben dus wel begonnen met koolhydraten tellen en de daarbij horende boluswizard te gebruiken. Mijn bedoeling was niet om de beste leerling van de klas te worden, mijn bedoeling was om alles zo onder controle te krijgen dat ik geen hypo's meer zou krijgen. Onder het motto "meten is weten" ben ik dus snel overgestapt naar deze werkmethode.

En die was handig! Ik moest me niet meer afvragen hoeveel ik moest corrigeren als mijn bloedsuiker voor de maaltijd hoog was en ik zag ook meteen of er nog insuline actief was van een eventuele vorige maaltijd of een snack die ik tussendoor had gegeten. Dat zijn handige hulpmiddelen die je meer inzicht geven in je suikerhuishouding op de belangrijkste momenten in je diabetesdag.

Help, hij zit ernaast!

Het principe is eenvoudig. De boluswizard kent via je vingerprik je bloedglucose op dat exacte moment. Je pomp weet nog wanneer je de laatste bolus ingaf, en je typt zelf in hoeveel koolhydraten je patatjes die je gaat eten zullen bevatten. De wizard zal dus de bloedsuiker die te hoog of te laag staat voor de maaltijd bijregelen net voor je aan je maaltijd begint.

Maar waarom zit ie er dan naast? Als je die redering volgt, zou het dan niet logisch zijn dat je na enkele maaltijden exact op je streefwaarde zit voor je gaat eten? Je hebt immers telkens de wizard gebruikt, en die zet je fouten toch recht?

De praktijk was in mijn geval helemaal anders. Eén van de redenen is dat de correctie die hij bij mij deed altijd heel klein was in vergelijjking met de bolusinsuline die ik nodig had voor mijn patatjes. Mijn insulinegevoeligheid staat ingesteld op 70mg/dl/E. Dat wil zeggen dat ik 70 mg/dl zak als ik één eenheid insuline als correctie gebruik. Alleen, meestal stond ik voor een maaltijd nooit erg ver van mijn streefwaarde, dus de correctie was meestal minder dan een halve eenheid insuline op een totaal van 5 of 6 eenheden voor de maaltijd zelf. En daar zit dus net het probleem: de correctie die de pomp voorstelt is vaak niet meer dan 10% terwijl je schatting van je koolhydraten in een maaltijd meestal veel minder nauwkeurig is dan 10%. Wellicht weeg je je patatjes niet af en wellicht komen je patatjes niet altijd van hetzelfde veld.

Vijgen na pasen

Ik draag nu vier jaar een glucosesensor en ik gebruik de wizard niet meer om te corrigeren. Dat is nu zinloos en daar zijn een paar heel goeie redenen voor.

Om te beginnen prik ik mezelf niet meer voor elke maaltijd, ik geef een bolus op basis van mijn sensorwaarde (momenteel moet ik wel even weer 4 keer prikken). Ik zou deze sensorwaarde nog kunnen intikken in mijn Medtronic pomp om alsnog de wizard te starten, maar dat geeft geen voordeel. Hij zou nu zelfs helemaal fout werken door mijn nieuwe - dynamische - diabetesbehandeling.

Om te beginnen gebruik ik de sensor op zo'n manier dat ik voor de maaltijd al rond mijn streefdoel zit. Als ik de boluswizard zou starten, zou ie dus nauwelijks een correctie uitspuwen. De oude manier van werken (prikken voor de maaltijd) is nu verdwenen, ik heb dus mijn correctie al gedaan als de vorige maaltijd 'verteerd' is. Sterker nog, meestal heb ik zelfs al correcties gedaan nog vóór mijn vorige maaltijd een piek in mijn bloedglucose had gegeven.

Maar ook in al die gevallen waar dit verhaal helemaal de mist is ingelopen (nee, ik sta niet altijd op mijn streefwaarde voor de maaltijd), dan nog gebruik ik mijn boluswizard niet voor correcties. Dat komt omdat de rekensoftware achterhaald is als je sensorwaarden kan aflezen in plaats van vingerprikken.

Een voorbeeldje verduidelijkt veel. De wizard gebruikt de vingerprikwaarde om een beslissing te nemen. De wizard houdt geen rekening met een sensorwaarde. Niet dat ie dat zou moeten doen, want een vingerprik is nauwkeuriger. Maar het punt is dat mijn lijf zich weinig aantrekt van de huidige glucosewaarde om het komende uur naar een hypo te zakken of de hoogte in te gaan. Mijn lijf doet vooral wat het al aan het doen was, en dat zegt die meter helemaal niet. Als ik aan het dalen ben, zal ik blijven dalen. Ook een stijgende lijn stopt niet als je in je vinger prikt. En die verandering in je bloedglucose, dus de mate waarin je al stijgt of daalt, telt in mijn geval veel meer mee dan de huidige bloedwaarde.


Als ik een boluswizard zou starten met een bloedsuikerwaarde die op 114 staat, dan zou mijn wizard nog proberen om me een halve eenheid voor te stellen als correctie. Mijn streefwaarde staat - streng maar rechtvaardig - op 85. Stel nu dat ik diezelfde bloedsuikerwaarde zou aflezen op mijn sensor, dan ga ik wel twee keer nadenken. Op dat moment was er een daling van -86 bezig, en dan zou die halve eenheid me snel in een hypo duwen. Moest er een stijgende lijn zijn, dan zou ik meer willen geven dan die halve eenheid. Ik weet wel dat alle waarden hier al laag zijn, en mijn wizard te streng is ingesteld, maar het principe geldt overal.

Ik hou vooral rekening met de trend. Dat wil zeggen dat ik meer rekening hou met de stijging/daling van de suikerwaarde dan met wat de waarde echt is op één moment in de tijd. Voor mij geldt de vuistregel: toont mijn Dexcom een schuine pijl naar boven, of één rechte pijl naar boven, dan corrigeer ik ongeveer met één eenheid. Met een dubbele pijl geef ik twee eenheden. Bij dalende trends is dat hetzelfde. Een eenheid minder bolussen als je al daalt, of eerst je maaltijd eten en dan pas bolussen als het tij gekeerd is. Dit moet iedereen voor zichzelf uitmaken natuurlijk, sommige mensen hebben veel meer of minder nodig om trends om te buigen. Maar dat alles staat dus ver af van wat de strikte logica van een boluswizard aankan.

Dus kort gezegd: Omdat ik een glucosesensor gebruik, zijn correcties die de boluswizard voorstelt niet meer nauwkeurig. Ik hou meer rekening met de trend dan met de actuele bloedsuikerwaarde om correcties te doen. De wizard houdt daar geen rekening mee. Bovendien prik ik niet meer voor de maaltijd en dat maakt het gebruik van de wizard omslachtiger.

Denk eraan: the trend is your friend! En de boluswizard kent die trend helemaal niet.