De superbolus

Snelwerkende insuline ?

We zijn gezegend met nieuwe technologie als type 1 diabeet. Ik heb zelf het geluk dat ik een insulinepomp en een glucosesensor kan gebruiken om mijn bloedsuiker stabiel te houden. Dat was ook echt een noodzaak, want als ik me het eerste jaar van mijn 'diabetescarrière' opnieuw voor de geest haal, was dat een regelrechte ramp. Vaste momenten per dag om telkens exact hetzelfde te eten. Niet meer buitenshuis eten, alles juist afwegen en tellen. En dan nog liep het vaak mis met hypo's tot gevolg.

Naast de betere regeling en het bijna uitblijven van de hypo's, geeft de pomp meer mogelijkheden wat betreft insulinetoediening die fundamenteel anders is dan wanneer je insulinepennen gebruikt. Je kan met je pomp zorgen dat je frieten of pasta kan eten, zonder dat dit hoge pieken geeft vele uren na de maaltijd. Toch is er met al die mogelijkheden één probleem: insuline werkt te traag. Het hangt natuurlijk af van wat je eet, maar als je als type 1 diabeet je voeding niet zou aanpassen na je diagnose, kom je snel in de problemen. Een witte boterham, witte rijst of gesuikerde dranken zijn geen goed idee.

Dat komt door onze insuline, die nu in het beste geval als 'ultrasnelwerkend' wordt omschreven. In mijn pomp zit Novorapid en dat is zowat de snelste insuline die je kan kopen. Wellicht toont het aan dat we van ver komen, omdat de 'snelwerkende' Actrapid toch behoorlijk traag werkt als je dit zou gebruiken om een witte boterham aan te vallen.


Je zou dus kunnen denken dat we daar mee moeten leven, want je kan alle snufjes verzinnen die je maar wil, als je vast hangt aan de oranje grafiek, kan je nooit een witte boterham eten zonder je bloedsuiker de hoogte in te sturen. Bij mij gaat mijn bloedsuiker veel sneller stijgen dan wat Novorapid aankan. Toch is er wel degelijk iets wat je kan doen. Je kan zelfs twee dingen doen en ze geven mijn diabetesteam kriebels als ik erover spreek.

Superbolus in stappen

Je kan de grafiek wel degelijk aanpassen aan je witte boterham. Wat we missen is een insuline die sneller begint te werken en nog korter werkt dan de 3 à 4 uur zoals dat nu het geval is. Daar komt dus de superbolus van pas.

Wat ik doe bij een superbolus, is om te beginnen een principe gebruiken van Sugar Surfing om een dalende trend in te zetten in je bloedglucose. Dat principe heet "waiting for the bend" en komt er gewoon op neer dat je je insuline eerst ingeeft en dan een tijdje wacht vooraleer je de witte boterham gaat eten. Dat is gevaarlijk, want je zou al makkelijk in een hypo kunnen terecht komen als je langer dan een half uur wacht voor je effectief iets eet. Toch is dat net wat ik doe: ik geef een bolus en wacht tot de grafiek op mijn Dexcom begint aan een daling. Je moet er rekening mee houden dat de Dexcom het beeld toont van je bloedsuiker zoals die 15 minuten geleden was, dus je moet een beetje vooruitdenken. In de praktijk doe ik dit enkel met een startwaarde boven de 100 mg/dl, anders kom je inderdaad snel in een hypo terecht.

Het tweede deel is de effectieve superbolus. Het komt erop neer dat je jezelf een 'overdosis' insuline geeft. Nu moet je niet meteen panikeren door dat woord, dankzij de glucosesensor hou je dit makkelijk in de hand. Het is wel belangrijk om je alarmen even aan te passen, zodat je hypo's snel opmerkt. Ik kan zo mijn laagalarm wel op 100 zetten als ik dit toepas, dan ben je sneller alert als het misloopt.

Stel dat je maaltijd bestaat uit drie witte boterhammen, dan zou je een normale bolus geven zoals je dat altijd doet, ik reken 15g koolhydraten voor een grote boterham en dat geeft in mijn geval (afhankelijk van de tijd van de dag) 4,5E Novorapid. Je kan nu dus een overdosis geven, laten we zeggen dat je 6E inspuit in plaats van 4,5. Wat je dan gaat zien, is dat de sterke stijging die je normaal zou krijgen wat vlakker wordt. Mede door de vroege inspuiting (je bloedsuiker is aan 't zakken als je begint te eten) zal de grafiek ook afvlakken en de piek zal veel lager liggen dan anders.

Je kan natuurlijk verwachten dat je na een periode van één tot twee uur een sterke daling zou krijgen, je hebt immers insuline gegeven voor vier boterhammen, terwijl je er maar drie hebt gegeten. Daarom komt er dus nog één truukje bij, en dat is dat je de overdosis aftrekt van je basaal. In mijn concreet geval heb ik een basaal patroon dat 's morgens 0,8E insuline per uur geeft. Ik zet dus op het moment dat ik mijn superbolus geef meteen mijn tijdelijk basaal op 0% voor twee uur. Die twee uur dekken de witte boterham, en mijn pomp geeft me dus 2 x 0,8 = 1,6E insuline te weinig over een periode van twee uur. Dit tekort komt overeen met de overdosis die ik meteen heb gegeven.

Dus kort gezegd: ik zet twee uur mijn pomp uit door het basaal op 0% te zetten. De hoeveelheid insuline die ik dan niet krijg, tel ik op bij de bolus die mijn ontbijt nodig heeft als ik het uitreken volgens de regels. Ik wacht ook tot mijn bloedsuiker begint te dalen, vooraleer ik aan het ontbijt begin.

Praktijk

Hier is een voorbeeldje van een tijd geleden. Het gaat hier niet om wit brood, maar eerder een lichtgrijze soort waarvan ik weet dat het zich een stuk slechter gedraagt dan mijn normale boterham. De waarden zijn wat anders dan het voorbeeldje, maar het principe is gelijk. De boterhammen zijn kleiner dus die 5.5 is wel degelijk een superbolus in dit geval. En het resultaat is super goed:


(opm.: de bolus is de blauwe lijn van 5.5, de paarse tekst heb ik gewoon later ingetikt)

De stijging van 60 en daling van 63 is perfect in evenwicht, het komt wel redelijk laag uit. Na de bolus heb ik niet gewacht op een daling omdat mijn beginwaarde lager was dan 100 (87). Toch wacht ik dan 20-30 minuutjes voor ik begin te eten.

Als ik de grafiek vergelijk met mijn gemiddeld ontbijt van die maand, dan zie je dat die helemaal past in de trend: